समश्रुत भिन्नार्थक शब्द एवं उनके अर्थ | Samshrut Bhinnarthak Shabd In Hindi

Samshrut Bhinnarthak Shabd In Hindi

समश्रुत भिन्नार्थक शब्द एवं उनके अर्थ

शब्द                     अर्थ

➠  अनल                 -आग

    अनिल                    -हवा, वायु

➠  अर्क                 -सूर्य

        अर्घ                 -पूजा का जल

➠  असमान              -जो बराबर न हो

      आसमान              -आकाश

 ➠  ओर                     -तरफ

     और                   -तथा

➠   अमित             -बहुत

         अमीत               -शत्रु

➠   आर्त्त                -दुखी

        आर्द्र                 -गीला

➠  अतुल                -जिसकी तुलना न हो

       अतल                -तलहीन

➠  अगम                   -दुर्लभ

      आगम                -प्राप्ति

➠  आवास                -निवास स्थान

       आभास             -झलक

➠ अवधि                    -समय

    अवधी                    -अवध की भाषा

➠  आसन                 -बैठने के लिए बिछौना

      आसन्न                  -निकट होना

➠  अविराम              -बिना रुके

     अभिराम              -सुंदर

➠ अचार                    -आम / फलों का अचार

आचार                     -आचरण

➠ अनु                     -पीछे

    अणु                        -कण

➠ अन्न                        -अनाज

      अन्य                      -दूसरा

➠ अंश                       -भाग

       अंस                     -कंधा

➠ अलि                      -भँवरा

       अली                 -सखी,मित्र

➠  अंक                 -गोद

       अंग                  -शरीर का हिस्सा

➠  अंतर                 -असमानता

      अंदर                 -भीतर

➠  आदि                -आरम्भ

      आदी                 -आदत होना

➠  आधि                -मानसिक रोग

      आधी                    -आधा हिस्सा

➠  अवश्य                 -जरुर

      अवश                   -लाचार

 ➠  कुल                    -वंश

      कूल                      -किनारा

➠ कंगाल                   -गरीब

     कंकाल                -हड्डी का ढाँचा

➠ कपट                     -धोखा

  कपाट                   -दरवाजा

➠ कलि                      -कलयुग

     कली                      -अधखिला फूल

➠ पानी                      -जल

    पाणि                   -हाथ

➠ प्रमाण                    -सबूत

  प्रणाम                       -नमस्कार

➠ कोश                      -शब्द-भंडार

  कोष                      -खजाना

➠ अपेक्षा                   -उम्मीद, तुलना

  उपेक्षा                       -अनादर

➠ अभय                 -निडर

 उभय                         -दोनों

➠ दिन                    -दिवस

     दीन                   -गरीब

➠ दिशा                  -तरफ

     दशा                   -हालत

➠ द्वार          -दरवाजा

      द्वारा                   -के माध्यम से

➠ पका                   -पका हुआ

       पक्का               -मजबूत

➠ शोक                      -दुःख

       शौक                 -चाव

➠ श्याम                     -काला

      शाम                 -संध्या

➠ अपकार              -बुरा कार्य

      उपकार              -भला कार्य

➠ ग्रह           -मंगल ,शुक्र इत्यादि

      गृह                        -घर

➠ उपयुक्त                -उचित

       उपर्युक्त              -ऊपर लिखा गया

➠ सूर                         -अँधा

      शूर                    -वीर

➠ किला                     -दुर्ग

       कीला                -खूंटा

➠ करण                     -करण कारक

        कर्ण                 -कान

➠ चरम                      -अंतिम

      चर्म                  -खाल

➠ लक्ष                        -लाख

      लक्ष्य                  -उद्देश्य

➠  कर्म                     -काम

      क्रम                      -सिलसिला

➠  आकर                 -खान,भंडार

      आकार              -आकृति

➠  समान                  -बराबर

      सामान               -वस्तु

➠   द्रव                      -तरल पदार्थ

       द्रव्य                  -धन दौलत

➠  दीप                      -दीपक

       द्वीप                      -टापू

➠  चालक              -चलाने वाला

       चालाक             -चतुर

➠  प्रकार               -भेद

      प्राकार               -चहारदीवारी

➠  प्रसाद                  -कृपा

      प्रासाद                  -महल

➠  तुरंग                 -घोडा

      तरंग                  -लहर

➠  जरा                  -बुढ़ापा

      ज़रा                       -थोडा सा

➠  नीड़                     -घोंसला

      नीर                       -जल

➠  मूल्य                    -कीमत

       मूल                      -जड़

➠  भवन                    -घर

       भुवन                    -संसार

➠  शस्त्र                 -हथियार

     शास्त्र                  -कोई भी धार्मिक ग्रन्थ

➠  शाल                 -वृक्ष या चादर

       साल                 -वर्ष

➠  कटक               -सेना का समूह

       कंटक               -काँटा

➠  परिमाण            -मात्रा

       परिणाम            -नतीजा

➠  गुरु                       -आचार्य

        गुर                      -उपाय

➠  चपल                -चंचल

     चपला                 -बिजली

➠  बदन                    -शरीर

       वदन                 -मुख

➠  प्रधान                   -मुख्य

       प्रदान                -देना

➠  खान                 -मुस्लिम से सम्बंधित 

       खान                      -खदान

➠  अंत                  -समाप्त

       अंत्य                 -आखिरी

➠  बात                  -वचन

       वात                  -हवा

➠  अभय                -निर्भय

       उभय                -दोनों

➠  अब्ज                -कमल

       अब्द                 -वर्ष

➠  अम्बुज              -कमल

      अम्बुधि                 -सागर

➠  अँगना                  -आँगन

      अंगना                -स्त्री

➠  अवलम्ब              -सहारा

      अविलम्ब              -शीघ्र

➠  अभिराम              -सुंदर

       अविराम              -लगातार

➠  जलद                   -बादल

     जलज                -कमल

➠  तरणि                   -सूर्य

       तरणी                -छोटी नाव

➠  नियत                   -निश्चित

      नियति                -भाग्य

➠  निश्छल               -छल रहित

      निश्चल                   -अटल

➠  पुरुष                 -नर

       परुष                    -कठोर

➠  प्रवाह                   -बहने की क्रिया

      परवाह               -चिंता

➠  पर्ण                   -पत्ता

       प्रण                      -प्रतिज्ञा

➠  दारु                  -लकड़ी

       दारू                 -शराब

➠  तरी                      -गीलापन

      तरि                       -नाव

➠  प्रमाण                  -साक्ष्य

     परिमाण              -मात्रा

➠  इत्र                    -सुगंध

      इतर                  -दूसरा

➠  कृति                     -रचना

       कृती                    -निपुण

➠  कृपाण              -कटार

       कृपण                  -कंजूस

➠  कटिबद्ध            -तैयार

       कटिबन्ध              -कमरबंध

➠  चिर                  -पुराना

      चीर                   -कपडा

➠  डीठ                  -दृष्टि

       ढीठ                  -निडर

➠  तड़ाक               -जल्दी

       तड़ाग                  -तालाब

➠  तक्र                      -मट्ठा

      तर्क                   -बहस

➠  गदा                  -एक हथियार

       गधा                  -एक जानवर

➠  गूंधना                -सानना

         गूंथना              -पिरोना

➠  गिरि                  -पर्वत

         गिरी                -बीज के अंदर का गूदा

➠  छात्र                  -विद्यार्थी

        क्षात्र                 -क्षत्रिय

➠  तरणी                   -नाव

        तरुणी              -युवती

➠  दूत                   -सन्देशवाहक

         दूयत                  -जुआ

➠  नारी                  -स्त्री

        नाड़ी                   -नब्ज

➠   प्रणय               -प्रेम

        परिणय             -विवाह

➠    पथ                   -रास्ता

         पथ्य                   -रोगी का भोजन

➠   बलि                -भेंट

         बली                   -शक्तिशाली

➠   रक्त                -खून

         रिक्त                  -खाली

➠   ऋत                    -सत्य

         ऋतु                   -मौसम

➠   कपिश             -मटमैला

        कपीश             -वानरों का राज

➠   कुच                    -स्तन

        कूच                 -प्रस्थान

➠   गण                    -समूह

         गण्य                -गिनने योग्य

➠   चषक              -प्याला

         चसक                -लत

➠  चक्रवाक -चकवा पक्षी

        चक्रवात              -तूफान

➠ धन           -दौलत

      धान                   -चावल

➠  नत                       -झुका हुआ

        नित                 -प्रतिदिन

➠  नगर                     -शहर

         नागर               -शहरी

➠  निशित              -तीक्ष्ण

          निशीथ              -आधी रात

➠  निशान                 -झंडा

          निशान            -चिन्ह

➠  निशाकर -चन्द्रमा

        निशाचर       -राक्षस

➠ नीरद                  -बादल

  नीरज                    -कमल

➠ नादान                   -बेसमझ

      निदान                   -इलाज

➠ निधन                     -मृत्यु

       निर्धन                -गरीब

Read More

प्रमुख भारतीय लेखक व उनकी पुस्तकें

वाक्यांश के लिए एक शब्द (गत वर्षों पर आधारित)

पर्यायवाची शब्द – हिंदी व्याकरण